Bánh uôi mang đậm hương vị xứ Mường

Là một trong những dân tộc có kho ẩm thực rất phong phú, với cách chế biến khá lạ và cầu kì các món ăn của người Mường đều rất ngon, bổ dưỡng và mang hương vị đặc trưng của xứ mình. Nói về món ngon của người Mường không thể không nhắc tới món bánh uôi (hay còn gọi bằng tiếng Mường là Pẻeng uôi)  – Đặc sản được người dân nơi đây làm trong những dịp lễ hội hay tết.

Bánh uôi làm từ bột gạo nếp, trong có nhân thịt hành hoặc đỗ xanh.

Bánh uôi còn được gọi bằng tên khác là bánh tình yêu (Nguồn ảnh: Internet)

               Thoạt nhìn, hình dạng bánh khá kỳ lạ và lý thú với hai phần giống hệt nhau như sinh đôi, tròn tròn, ngắn ngắn, xâu lủng lẳng vui mắt bằng một dây lạt mềm. Món ăn truyền thống của người Mường này, tượng trưng cho tình yêu thương và tinh thần đoàn kết của anh em, họ hàng, làng xóm. Các công đoạn chuẩn bị gói bánh uôi đòi hỏi thời gian và sự tỉ mỉ. Đầu tiên là chuẩn bị bột, gạo nếp càng dẻo thì bột càng ngon, chiếc bánh sẽ càng hấp dẫn. Vo gạo thật sạch, đổ vào chậu ngâm kỹ trong ít nhất ba giờ rồi mới vớt ra mẹt, tãi mỏng, để ráo nước và cho vào cối xay (hoặc giã) thành bột mịn. Tiếp theo là chuẩn bị nhân. Khâu này nhanh chóng hơn, chỉ cần tẩm ướp thịt theo đúng khẩu vị (sao cho thịt ngọt đậm và dậy mùi hạt tiêu) hoặc đơn giản là nấu chín hạt đỗ xanh đã tách vỏ, xong xuôi thì để sẵn ra bát. Việc chuẩn bị lá gói bánh cũng không có gì phức tạp, quan trọng là tìm được lá chuối rừng hoặc lá chuối tây để đảm bảo độ dẻo và thơm. Sau khi cắt thành từng tấm, người ta hong qua lá chuối trên bếp lửa cho mềm và dễ gói.

Bánh uôi khi gói xong được xếp và đồ trong chõ (Nguồn ảnh: Internet)

Khi gói bánh là lúc đôi tay khéo léo của người phụ nữ Mường được thể hiện. Bột hoà vào nước, trộn nhuyễn thành một khối trắng tinh, rồi xắt thành từng miếng nhỏ đủ để bao trọn lấy nhân bánh. Phần bánh nhào nặn xong cũng giống hệt nhau. Nặn đến đâu thì gói luôn đến đó. Khi gói, đặt hai phần bánh ở hai đầu đối xứng trong tấm lá chuối, cuộn lại, xoắn nhanh và chặt tay rồi chập đôi hai đầu thành một, buộc đầu đó lại bằng một dây lạt mềm, cuối cùng cắt gọn cuống lá cho đẹp mắt. Sau khi gói xong, xếp bánh đều đặn vào chõ theo chiều dựng đứng để bánh chín đều trong khoảng 45 đến 60 phút rồi bắc xuống bếp, cho ngay ra mẹt.
Bánh uôi  – Một trong những món ngon của Hòa Bình còn gắn liền với một quan niệm dân gian thơm thảo của người Mường. Đó là vào ngày đầu tiên của năm mới, người ta treo lên mỗi loại nông cụ như cuốc, cày, dao, liềm… một cặp bánh uôi (hoặc bánh chưng, bánh ống,…). Các con vật trong nhà cũng được ăn bánh hoặc chà bánh lên mõm. Hành động đó thay cho lời cảm ơn chân thành của con người đối với công cụ và gia súc sau một năm cùng họ lao động làm ra của cải. Đó cũng là biểu hiện sống động cho nhân sinh quan đầy tính nhân văn của người Mường.

B.T.Trang